για την άρση του αδιεξόδου. Ομως, η Wall Street Journal προειδοποιεί ότι το ελληνικό πρόγραμμα μπαίνει ξανά σε επικίνδυνο δρόμο.
Κανείς δεν θέλει μία ακόμη κρίση για το ελληνικό χρέος και την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, όπως έγινε το 2015, σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα. Παρόλα αυτά όμως, τονίζει, το αδιέξοδο για το χρέος μπορεί να είναι από μόνο του εκρηκτικό.
Το γιατί, το εξηγεί με πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις για το τι συμβαίνει τώρα μεταξύ Αθήνας και δανειστών, αλλά και για τις διαφωνίες στους κόλπους της «άλλης» πλευράς, ανάμεσα στους Ευρωπαίους και το Ταμείο.
Στο τέλος, εκτιμά η Wall Street Journal όλοι θα κάνουν πίσω σε έναν βαθμό. Και προειδοποιεί ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία, ο πανικός του Grexit θα επανέλθει.
Μόλις το προηγούμενο καλοκαίρι Ελλάδα και ευρωζώνη συμφώνησαν σε νέο πρόγραμμα. Ποιο είναι τώρα το πρόβλημα;
Τον Ιούλιο, η Ευρώπη απέτρεψε ένα Grexit, αλλά δεν επιδιόρθωσε το βασικό πρόβλημα. Τα προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας από το 2010 διαρκώς αποτυγχάνουν γιατί ζητούν από την Ελλάδα μεγάλα πλεονάσματα που έχουν αποδειχθεί ότι ξεπερνούν το εύθραυστο πολιτικό σύστημα της χώρας. Η εναλλακτική λύση θα ήταν να στοχεύσουν σε χαμηλότερα πλεονάσματα και να αναδιαρθρώσουν το χρέος της χώρας. Ομως οι Ευρωπαίοι δανειστές, με επικεφαλής τη Γερμανία, επανειλημμένα έχουν απορρίψει αυτή την εναλλακτική.
Τώρα, το ΔΝΤ έχει χάσει την υπομονή του. Σε αντίθεση με την ευρωζώνη, δεν συμφώνησε σε νέο πρόγραμμα δανείου με την Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι. Η επιμονή του ΔΝΤ είναι πως υπάρχουν δύο τρόποι να διορθωθεί η Ελλάδα. Είτε με ένα ακόμη βαρύ πρόγραμμα λιτότητας- με επίκεντρο τις περικοπές στις συντάξεις- ή με μία γενναία ελάφρυνση χρέους από την Ευρώπη- κάτι που εκθέτει τις αντιφάσεις της συμφωνίας του Ιουλίου.
Η Ανγκελα Μέρκελ χρειάζεται το ΔΝΤ να συνεχίσει να δανείζει στην Ελλάδα. Πάντα έλεγε ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ είναι σημαντική για την αξιοπιστία. Και οι Γερμανοί αξιωματούχοι λένε ότι δεν θα ζητήσουν από το κοινοβούλιό τους να απελευθερωθούν επιπλέον δάνεια μέχρι η Ελλάδα να συμφωνήσει σε ένα νέο πρόγραμμα του ΔΝΤ. Ομως, το Ταμείο είναι σε διαμάχη τόσο με την Ελλάδα όσο και με τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς για το τι πρέπει να γίνει. Μία λύση είναι απαραίτητη πριν τον Ιούλιο, όταν η Ελλάδα θα χρειάζεται νέα κεφάλαια διάσωσης για την αποπληρωμή χρεών.
Πόσο απέχουν αυτές οι θέσεις;
Η Ελλάδα συμφώνησε το προηγούμενο καλοκαίρι σε πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ έως το 2018. Για να πετύχει αυτό τον στόχο, η Ελλάδα πιστεύει ότι χρειάζονται μέτρα λιτότητας- περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων- αξίας περίπου 1% του ΑΕΠ. Η οικονομική ανάπτυξη θα φέρει το υπόλοιπο της δημοσιονομικής βελτίωσης, υποστηρίζουν Ελληνες αξιωματούχοι.
Ομως οι δανειστές δεν το πιστεύουν, αλλά διαφωνούν για τη δημοσιονομική προσπάθεια που απαιτείται. Η Κομισιόν πιστεύει ότι μέτρα αξίας 2,5-3% του ΑΕΠ θα... κάνουν τη δουλειά, όμως το ΔΝΤ λέει ότι χρειάζεται το 4,5% του ΑΕΠ. Και το Ταμείο είναι πιο απαισιόδοξο από την Κομισιόν για το ποια μέτρα θα ήταν αποτελεσματικά. Για παράδειγμα, το ΔΝΤ θεωρεί ότι οι ελληνικές υποσχέσεις για βελτίωση της είσπραξης φόρωνδ δεν έχουν μεγάλη αξία.
Είναι δύσκολο να βρεθούν μέτρα λιτότητας που ισοδυναμούν με 4,5% του ΑΕΠ, ή περίπου 8 δισ. ευρώ, τα οποία το ΔΝΤ να πιστοποιήσει ως αποτελεσματικά. Το Ταμείο πιστεύει ότι η Ελλάδα ήδη έχει περικόψει τις περισσότερες δημόσιες δαπάνες μέχρι το... κόκαλο και ότι οι φορολογικοί συντελεστές είναι ήδη ασφυκτικά υψηλοί. Οι συνταξιοδοτικές δαπάνες, υψηλότερες σχεδόν από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, είναι ο μόνος τομέας που το ΔΝΤ μπορεί να δει περιθώριο σημαντικής εξοικονόμησης.
Ομως, αυτό θα ήταν πολιτικά τοξικό στην Ελλάδα, όπου πολλές οικογένειες έχουν ως βασικό εισόδημα τη σύνταξη του παππού, εξαιτίας της κατάρρευσης της εργασίας.
Η κυβέρνηση έχει προτείνει μεταρρύθμιση των συντάξεων που θα εξοικονομεί περίπου το 1% του ΑΕΠ όμως ακόμη και αυτό το πλάνο, που δεν είναι αρκετά καλό για το ΔΝΤ, προκαλεί διευρυμένες αντιδράσεις στην ελληνική κοινωνία.
Το Ταμείο πιστεύει ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πολύ υψηλός. Ομως, η μείωσή του σε ένα περισσότερο πολιτικά ρεαλιστικό επίπεδο θα σήμαινε ότι το συνολικό χρέος της Ελλάδας θα παραμείνει πολύ υψηλό και η χώρα δεν θα είναι ποτέ φερέγγυα, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Οπότε, ένας χαμηλότερος στόχος πλεονάσματος θα απαιτούσε ελάφρυνση χρέους από την ευρωζώνη, διαφορετικά το ΔΝΤ δεν θα μπει στο πρόγραμμα. Η Γερμανία δεν θέλει να το συζητήσει. «Δεν έχω ένα κατάλληλο επιχείρημα για τον Γερμανό βουλευτή και τον γερμανικό λαό στο γιατί πρέπει αυτό να είναι στο επίκεντρο της συζήτησης τώρα», δήλωσε σήμερα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Γιατί επέστρεψαν οι δανειστές στην Αθήνα όταν δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους;
Οι δανειστές συμφώνησαν στο επόμενο βήμα. Επιθεωρητές του ΔΝΤ, της Κομισιόν και των άλλων ευρωπαϊκών Θεσμών έφτασαν στην Αθήνα την Τρίτη για να διαπραγματευτούν μία λίστα μέτρων λιτότητας με την Ελλάδα, τα οποία μπορεί να ικανοποιήσουν τουλάχιστον την ευρωπαϊκή πλευρά.
Αυτό σημαίνει εξεύρεση εξοικονόμησης κοντά στο 3% του ΑΕΠ, κυρίως από τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού και των φόρων εισοδήματος. Παρόλα αυτά, αυτό που η Κομισιόν πιστεύει ότι αξίζει 3%, το ΔΝΤ μπορεί να πει ότι είναι κάτι λιγότερο, για παράδειγμα 2,5%.
Ακόμη κι αν η Κομισιόν πειστεί ότι η Ελλάδα είναι σε καλό δρόμο για να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, το ΔΝΤ θα πει ότι υστερεί για 1-2 ποσοστιαίες μονάδες. Στη συνέχεια, το ΔΝΤ θα πει στην ευρωζώνη ότι ένα χαμηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα συνεπάγεται σημαντική ελάφρυνση χρέους.
Το ΔΝΤ γνωρίζει ότι το «κούρεμα» δεν θα προχωρήσει στη Γερμανία. Ομως, πιστεύει ότι το ελληνικό χρέος μπορεί να ελαφρυνθεί με ένα μείγμα δεκαετών παρατάσεων ωρίμανσης των δανείων και πολύ μεγάλων διαστημάτων στα οποία η Ελλάδα δεν θα πρέπει να πληρώσει τίποτα.
Αυτή η ιδέα δεν θα έχει καλή «υποδοχή» στη Γερμανία. Αξιωματούχοι του Βερολίνου στέλνουν μπερδεμένα σήματα για το αν είναι έτοιμοι να ανεχθούν ένα de facto «χτύπημα» στα δάνειά τους προς την Ελλάδα.
Ποιος θα κάνει πίσω;
Πιθανόν όλοι, σε κάποιο βαθμό. Η Μέρκελ μπορεί κάλλιστα να πληρώσει το πολιτικό κόστος στη χώρα της, για να ενδώσει στο ΔΝΤ για κάποια ελάφρυνση χρέους, ώστε το Ταμείο να συμφωνήσει στον χαμηλότερο δημοσιονομικό στόχο για την Ελλάδα. Οι μόνες εναλλακτικές της είναι να χάσει τη συμμετοχή του ΔΝΤ, κάτι που η Γερμανία έλεγε ότι είναι ζωτικής σημασίας, ή να δοκιμάσει το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας με πιθανή καταστροφή, με μαζικές περικοπές συντάξεων.
Ακόμη κι αν υπάρξει κάποια ελάφρυνση χρέους, ο Αλέξης Τσίπρας θα πρέπει να φτάσει στα πολιτικά όρια, δοκιμάζοντας την ισχνή πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο, για να δώσει μεγαλύτερες περικοπές συντάξεων, ανάμεσά τους και για τους σημερινούς συνταξιούχους, κάτι που έως τώρα αποκλείει.
Και το ΔΝΤ θα βρεθεί υπό πίεση από τις χώρες της ΕΕ και τις ΗΠΑ, για να γίνει πιθανός ο συμβιβασμός με «υποχωρήσεις» στα μαθηματικά. Δεν θα είναι η πρώτη φορά.
Τι θα συμβεί αν δεν υπάρξει συμφωνία;
Τότε η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με αθέτηση χρεών περίπου 3,5 δισ. ευρώ τον Ιούλιο, ανάμεσά τους ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ. Ο πανικός του Grexit θα επιστρέψει.
